INLEIDING OP DE INVENTARISSEN VAN DE ARCHIEVEN VAN VIER KATHOLIEKE ONDERWIJSSTICHTINGEN TE DELFT EN RIJSWIJK

 

 

I. ARCHIEFVORMENDE ORGANEN

 

 

1. De Stichting voor Katholiek Onderwijs in Delft en omstreken 1915-1997

 

Deze stichting werd opgericht in 1963. Het archief bevat uit hoofde van zijn ontstaansgeschiedenis ook oudere stukken, afkomstig van de volgende schoolbesturen te Delft: Stichting Interparochiaal Schoolbestuur (de voorganger van de SKO), Kerkbestuur van de H. Hippolytus, Kerkbestuur van het H. Sacrament en Stichting H. Pastoor van Ars. Ook bevat het stukken van de verwante Herman Broerenstichting. Verder is er correspondentie, in de vorm van een serie kopieën van uitgegane stukken over diverse jaren, in aangetroffen van het bureau voor administratie en beleidsondersteuning  Support Plus, dat voortkwam uit het eigen onderwijsbureau van de stichting.

 

 Een apart geval vormen de stukken van de Stichting Katholiek Onderwijs te Berkel en Rodenrijs. Het archief van deze stichting, die in 1961 werd opgericht en al op 1 april 1971 is opgegaan in (of samengegaan met) de SKO Delft, bleek zodanig verweven te zijn met het archief van SKO Delft dat ervoor is gekozen de archivalia uit de periode van zelfstandigheid niet in een apart archief te beschrijven.

 

Onder de stichting vielen de volgende scholen:

 

Delft:

Sint-Anna-kleuterschool, Kappeyne van de Coppellostraat

Anne Frankschool, Frederik van Eedenlaan 14

Antoniusschool , Verwersdijk 3  (opgeheven 1 augustus 1969)

Antonius-ULO , Voorstraat 22-24

De Bonte Pael, Steve Bikolaan 113

Cornelis Musiusschool , Nassaulaan 2a, later Prins Mauritsstraat 37 (opgericht in 1924)

Emmaschool, Van Tienhovenstraat 1

Emmausschool, J.J. Slauerhofflaan 273

Gabriëlschool, Michiel ten Hovestraat 9

Geertruid van Oostenschool, Prins Mauritsstraat 35-37 (opgericht in 1926; in 1978 samengegaan met de Cornelis Musiusschool)

H. Hart-kleuterschool  (opgeheven 1 augustus 1974)

H. Hartschool, Westerstraat 100a

Herman Broerenschool voor buitengewoon lager onderwijs, Colijnlaan 2 (opgericht in 1964, viel feitelijk onder een aparte stichting))

Sint-Josephschool, Koornmarkt 48

Klim-op, J.J. Slauerhofflaan 273 (kleuterschool)

Lodewijkschool,  (in 1972 opgegaan in de Emmaschool)

Maria van Jesseschool, Maria Duystlaan 1

Mariaschool, later Bernadette-Mariaschool, Oranjeplantage 1, later Aan ’t  Verlaat 19 en 30

Mgr. Bekkersschool, Isaac da Costadreef 313

Nicolaas-kleuterschool, Teding van Berkhoutlaan 12

Oscar Romerocollege, voorheen Antonius-MAVO, Reinier de Graafpad 1

Paulus-MAVO, Oranjeplantage 1, later Raam 20

Pieter van Opmeerschool  voor buitengewoon lager onderwijs, voorheen Sint-Josephschool,  Koornmarkt 48b, later Oranjeplantage 78 en Griegstraat 2

Pinkeltje, Handellaan 109 (kleuterschool)

Sint-Rosaschool, Oosteinde 6 en Oranjeplantage 79 (later basisschool De Oostpoort)

Sjaloomschool, Obrechtstraat 1 (opvolger van de Antoniusschool)

Stalpaert van der Wieleschool voor lager economisch en administratief onderwijs, Oranjeplantage 1 (opgeheven in 1982)

Sint-Stanislascollege, Westplantsoen 71

Theresia-kleuterschool  (in 1981 opgegaan in de Cornelis Musiusschool)

Theresiaschool , Colijnlaan 2 voor buitengewoon lager onderwijs (opgericht in 1923)

Titus Brandsmaschool, Van Rijslaan 6 (opgericht in 1972)

Sint-Willibrordschool, Teding van Berkhoutlaan 25, later basisschool De Westhoek, Teding van Berkhoutlaan 10

 

Berkel en Rodenrijs:

Sint-Petrus, Schoolpad 6 (opgegaan in De Wilgenhoek)

Maria-kleuterschool

De Poolster, Esdoornlaan 11-13

De Kwakel  (Jenaplanschool), Chrysantenhof 20 en Anjerdreef  13b

De Wilgenhoek (voorheen Sint-Jozef), Pastoor Velthuijsestraat 4

Don Bosco, Chrysantenhof 20 (opgegaan in De Kwakel)

Dikkertje Dap (kleuterschool, opgegaan in De Kwakel), Anjerdreef 13b

‘t Fluitketeltje (kleuterschool), Pastoor Velthuijsestraat 10

De Lapjeskat (kleuterschool, opgegaan in De Poolster), Esdoornlaan 11

 

 

2. De Stichting RK Schoolbestuur Den Hoorn 1960-1995

 

Den Hoorn behoorde tot de gemeente Schipluiden. Deze stichting maakte al in de jaren 70 gebruik van de diensten van het administratief bureau van de Stichting Katholiek Onderwijs Delft. Onder de stichting vielen de volgende scholen:

Sint-Joseph kleuterschool, Schoolstraat 2, later Oranjelaan 24a

Mariaschool, Schoolstraat 3, later Oranje Nassauplein 25

Justus van Schoonhovenschool, Koningin Julianaplein 1

Bernadetteschool  voor lager huishoud- en nijverheidsonderwijs, Oranje Nassauplein 27

 

 

3. De Stichting Interconfessioneel Voortgezet Onderwijs voor Rijswijk en omgeving 1960-1997

 

Deze stichting is in 1990 ontstaan uit de Stichting Katholiek Voortgezet Onderwijs voor Rijswijk en omgeving. (Laatstgenoemde stichting werd weer voorafgegaan door de Stichting voor Katholiek AVO en VWO te Rijswijk.) Hieronder vielen de volgende scholen:

Interconfessioneel Makeblijde College (op 1 augustus  1990 ontstaan door het samengaan van het Lodewijk Makeblijde College, Henriëtte Roland Holstlaan 2, en de Christelijke Scholengemeenschap Rijswijk/Bilderdijk, Treubstraat 20, voorheen bestuurd door de Vereniging voor Protestants-Christelijk Voortgezet Onderwijs te Delft en Rijswijk)

Scholengemeenschap De Rijswijkse, Burgemeester Elsenlaan 154 (op 1 augustus 1985 ontstaan uit het samengaan van de School voor beroepsonderwijs De Elsenhof, voorheen onder bestuur van  de Stichting Katholiek Voortgezet Onderwijs voor ’s-Gravenhage en omstreken,  met de RK MAVO Marianto)

4. De Stichting voor Katholiek Basisonderwijs Rijswijk Z-H 1972-1997

 

Opgericht op 30 december 1971 als Stichting voor Katholiek Kleuter- en Basisonderwijs Rijswijk

Z-H. Het archief bevat ook stukken van de Stichting Samenwerkingsschool Essesteijn. Onder KBR vielen de volgende scholen:

Godfried Bomansschool, W. van Elststraat 1-5 (zou opgeheven worden op 1 augustus 1996, echter in 1997 nog functionerend)

Petrusschool, Johan Brouwerstraat 2-4

Mariaschool, Van Vredenburchweg 75

Bernadetteschool, P. van Vlietlaan 10

De Piramide, Mgr. Willekenslaan 143  (ontstaan door samengaan van de Titus Brandsmaschool  en de Willibrordusschool  in 1994)

Franciscushof (opgeheven 1 augustus 1991)

Titus Brandsmaschool,  Steenvoordelaan 362 (in gebruik genomen in het schooljaar 1978-1979)

 

2. DE BEWERKING VAN DE ARCHIEVEN

 

De inventarisatie van de collectie is uitgevoerd in 2009 en 2010 door medewerkers van Archiefbureau Voorzee te Oisterwijk. De collectie werd daatoe tijdelijk in het depot van dit archiebureau geplaatst. De archivalia werden ter inventarisatie aangeboden in verhuisdozen en oude archiefdozen. Al tijdens het uitpakken danwel rangschikken daarvan vermoedden de bewerkers, dat het project complexer zou worden dan zich aanvankelijk liet aanzien. Het betrof hier duidelijk de inhoud van zeer vele ordners van uiteenlopende herkomst. Soms gaven de opschriften op de dozen een aanknopingspunt, maar vaak ook niet.

 

Al snel bleek, dat het aangeleverde materiaal niet uit één archief, maar uit meerdere delen van archieven stond. De samenhang tussen de bestanden moet waarschijnlijk worden gezocht in het feit, dat de besturen gedurende een bepaalde periode van hun bestaan gebruik hebben gemaakt van dezelfde ondersteunende administratieve organisatie. Het grootste “blok” was dat van de Stichting Katholiek Onderwijs in Delft en omstreken. Het begrijpen en ontvlechten van de structuur van de bestanden heeft extra tijd gekost.

 

Het beschrijven zelf verliep in het begin ook moeizaam, omdat zowel het functioneren van de onderhavige schoolbesturen zelf als de werkzaamheid van de bij de besturen aangesloten scholen in acht moesten worden genomen. Voor de werk-inventarissen van de archiefbestanden hebben de bewerkers  geen unieke structuur bedacht, maar zoveel mogelijk de toepasselijke gedeelten van de basis-archiefcode gebruikt. In de definitieve inventarissen is de volgorde daarvan waar mogelijk gehandhaafd.

 

Binnen de aldus gevormde rubrieken zijn de beschrijvingen zoveel mogelijk chronologisch geordend, maar deze ordening is doorbroken als een bepaalde samenhang (zoals algemeen-bijzonder, overeenkomstige redactionele vorm, of indeling naar school) dat noodzakelijk maakte.

 

 Behalve dat de archivalia uit verschillende bronnen kwamen, werden ze niet uniform geordend aangeleverd. De ene keer zaten ze op onderwerp of taakgebied, de andere keer op naam van de school, en weer een andere keer op vorm (correspondentie); soms waren stapels materiaal van verschillende stichtingen samen in een doos gegooid. Het was zelden mogelijk hele pakketten (oorspronkelijk dus bewaard in ordners) of dozen tegelijk voor vernietiging te selecteren. Zelfs selectie op tabniveau was vaak niet haalbaar. In series die schijnbaar niet van blijvend belang waren, bevonden zich soms toch waardevolle stukken.

 

Omdat de looptijd van de totale collectie verder dan een decennium in het verleden lag, en grote delen ervan zelfs drie, vier of meer decennia oud waren, was het criterium van verantwoording niet meer zwaarwegend en behoefde geen serie van op termijn vernietigbare dossiers te worden aangelegd. Alle voor vernietiging geselecteerde stukken werden dus ofwel beschreven in een V2009/2010-lijst, ofwel konden zonder nadere beschrijving worden samengevoegd in de categorie opschoningsstukken (dubbelen, mededelingen van derden, stukken van zeer tijdelijk belang, begeleidende brieven, concepten en dergelijke). Alhoewel het hier geen overheidsarchief maar stichtingsarchieven betrof, zijn de selectieregels die bij overheidsarchieven worden gehanteerd, uitgangspunt geweest. Met dien verstande, dat betreffende de aangesloten scholen wat meer is bewaard dan men gewoonlijk bij de bewerking van een gemeentelijk archief zou doen, omdat het besturen en beheren van scholen nu eenmaal de eigen taak van de onderhavige stichtingen was. Van de in 2009 aangeleverde 54 meter was in 2010 na bewerking 28 meter aan te bewaren dossiers overgebleven.

 

Over de ordeningstoestand waarin  de archivalia werden aangetroffen is hierboven al voldoende gezegd. De materiële toestand daarentegen was redelijk. Er waren geen tekenen die op vocht- of schimmelschade wezen. De mate van netheid van bewaring was nogal uiteenlopend. De te bewaren stukken zijn van plastic en metaal ontdaan, en zuurvrij verpakt. Foto’s zijn apart gehouden.

De inhoud van het archief gaf geen aanleiding tot het aanraden van beperkende maatregelen wat de openbaarheid betreft.

 

Het is zeer wel mogelijk dat in de toekomst nog delen van archieven opduiken die het hier beschreven materiaal verder kunnen completeren. Wellicht zal het dan zelfs mogelijk zijn, bepaalde fragmenten die nu niet als apart bestand zijn beschreven, in een groter geheel een plaats te geven. Het ontwarren van alle op elkaar volgende stichtingen die hun sporen in deze collectie hebben achtergelaten, zou een tijdrovend historisch onderzoek vergen. De archiefbewerkers hebben zich beperkt tot de grote lijn, en daarmee vier archieven onderscheiden, waarvan twee met aanhangend gedeponeerd archief.

 

De scholenstichtingen waarvan de archieven (of delen daarvan) ter bewerking werden aangeleverd, zijn rechtstreeks of na een tussenstap per 1 augustus 1997 opgegaan in de Laurentiusstichting, waaronder katholieke basisscholen ressorteren in 6 Zuid-Hollandse gemeenten. Dit geldt althans voor het primair onderwijs. Wat het katholiek voortgezet onderwijs in Delft/Pijnacker en Rijswijk betreft, zijn de bevoegdheden van de desbetreffende stichtingen in 2000 overgegaan naar de Stichting Confessioneel Onderwijs Lucas, werkzaam in Den Haag en omliggende gemeenten.