Het archief van het museum Nusantara, lopende over de periode 1864 tot en met 2013, bevat chronologisch geordende organisatorische stukken als jaarverslagen, de museumcollectie met een rijke omvang aan dia’s en het documentatiebeheer van het museum. Ook stukken over de taakuitvoering zoals het werven van de collectie, het houden van tentoonstellingen en het onderhouden van relaties met derden ten behoeve van het ondersteunen van het museum. Daarnaast zijn er drie gedeponeerde archieven aangetroffen, waaronder de complete inventaris van de Indische Instelling, de rechtsvoorganger van de collectiebeheerder van het museum Nusantara. Deze waren gevestigd in de binnenstad van Delft, De Indische Instelling op de Oude Delft 116 en later museum Nusantara op het Sint Agathaplein 4.
Geschiedenis van de archiefvormer
In 1864 werd bij besluit van de gemeenteraad van Delft de Indische Instelling opgericht. Dit was een opleiding voor taal-, land- en volkenkundig onderwijs voor Nederlands Oost-Indië. Ter visualisatie van dit onderwijs werd een educatieve collectie opgebouwd. De collectie bestond uit schenkingen aan de Indische Instelling van studenten en docenten, van Indische ambtenaren en andere belangstellenden. Daarbovenop schonk de regering na afloop van de Wereldtentoonstellingen gehouden in Parijs, Berlijn en Amsterdam in 1878, 1880 en 1883, voorwerpen die daar werden tentoongesteld.
Bij opheffing van de Indische Instelling bestond de Indische Verzameling uit circa 5000 voorwerpen. Door een overschot aan Indische ambtenaren aan het einde van de negentiende eeuw besloot de gemeenteraad van Delft de Indische Instelling met ingang van 1 januari 1901 te sluiten. Het is niet duidelijk uit de archieven gebleken wat er in de tussentijd tot aan de opening van het Etnografisch Museum te Delft is gebeurd.
In 1911 werd het Etnografisch Museum in het gemeentemuseum in het Prinsenhof te Delft officieel geopend. In de jaren ‘70, ‘80 en ‘90 onderging het museum herinrichtingen en volgde er naamsveranderingen van het museum plaats. In deze jaren tot aan 2010 werden ook de meeste tentoonstellingen gehouden. Het museum had als doel zich geheel te richten op de geschiedenis en de culturen van Indonesië. Toen het museum in 2013 haar deuren sloot was de collectie uitgegroeid tot ongeveer 43.000 objecten, waaronder media en literatuurbronnen. De collectie was voornamelijk ontstaan door schenkingen en de aankoop van de wayangpoppen collectie uit de verzameling van de Delftse Ingenieur Beltman. Om te kunnen voldoen aan de toenmalige Erfgoedwet werd een projectplan opgezet voor het ontzamelen van de museumcollectie van museum Nusantara.
Daarnaast is in het projectplan de inrichting van een interactieve website Nusantara online opgenomen, die de collectie integraal digitaal toegankelijk zou maken nadat museum Nusantara haar deuren sloot. Deze website is in beheer van het museum Prinsenhof.
Hieronder een uiteenzetting van de verschillende namen die het museum heeft gedragen:
- Verzameling van de Indische Instelling, periode vanaf 1864 tot 1901;
- Etnografisch Museum, periode vanaf 1911 tot en met 1947 en vond plaats in de Delftse zaal van museum Prinsenhof tussen 1911 en 1940, ingericht als Etnografisch Museum;
- (Indonesisch) Etnografisch Museum, periode vanaf 1956 tot en met 1977, waar het tot 1964 als provisorisch museum op de zolders van het Meisjeshuis aan de Oude Delft 116 verbleef, daarna in het pand aan de Sint Agathaplein 4;
- Volkenkundig Museum Nusantara, periode vanaf 1977 tot 2000;
- Museum Nusantara, periode vanaf 2000 tot 2013.
In de archieven van museum Nusantara zijn stukken aangetroffen van de Etnografische Vereniging Delft en de Stichting Nusantara. Deze archieven zijn terug te vinden in de inventaris onder de rubriek ‘Gedeponeerde archieven’.
De Etnografische Vereniging werd in 1955 opgericht met als doel “het bijeenbrengen van belangstellenden voor niet-westerse culturen en in het bijzonder Indonesië in het museum te Delft”. De Etnografische Vereniging, ook wel de Vereniging Van Vrienden Van Het Delfts Etnografisch Museum genoemd, was zeer actief en organiseerde met grote regelmaat lezingen (meestal over Indonesië) met dia’s, dansvoorstellingen en filmavonden. Veel leden van de vereniging verleenden ook daadwerkelijke ondersteuning in het museum. Zo werkten er een aantal als vrijwilliger in het museum of assisteerden zij het museum bij activiteiten. Andere musiceerden en repeteerden in de gamelangroep Marsurdi Raras in het museum.
De Stichting Nusantara steunde museum Nusantara financieel sinds 1982 bij de verwerving van kostbare objecten zoals de aanschaf van een sarcofaag uit Toraja-land. De stichting ondersteunde het museum bij het realiseren van tentoonstellingen, symposia of evenementen zoals de Nacht van de Wajang en richtte zich op particulieren en bedrijven voor de verwerving van kunstvoorwerpen. Tot slot ondersteunde de stichting ook mede bij het toegankelijk maken van de collectie online.
Geschiedenis van het archiefbeheer
Er heeft eerder geen bewerking plaatsgevonden voor het ontsluiten van het archief van museum Nusantara. Er zijn wel een aantal plaatsingslijsten toegankelijk op de website van het stadsarchief Delft. Hierin staan gedeelten van de archieven van museum Nusantara opgenomen. Dit betreft voornamelijk de rechtsvoorgangers en verwante archieven.
Het Museum Prinsenhof heeft besloten de bewerking uit te besteden aan Doxis informatiemanagers. Vanwege ruimtegebrek zijn de archieven op een externe locatie bewerkt. In het voorjaar van 2022 is door Doxis gestart aan de inventarisatie van de archieven van de afgestoten collectie van Museum Nusantara. Het te bewerken archief betrof 35 meter waarvan 20 meter bewaard is gebleven. Tijdens de bewerking zijn een groot aantal inventariskaarten met bijbehorende dia’s bewaard vanwege de cultuur-historische waarde en belang om de collectie te kunnen reconstrueren. Er is gebruikt gemaakt van de Lijst van voor vernietiging in aanmerking komende stukken in gemeentearchieven, van 1983 en de Selectielijst voor archiefbescheiden van gemeentelijke en intergemeentelijke organen, vanaf 1996. De selectielijsten passen niet volledig op het archief van museum Nusantara. Waar nodig is er afgeweken van de selectielijsten om archiefbescheiden voor het cultuur-historisch belang van het museum Nusantara te kunnen borgen.
